BERRIAK

Txiapasen, 87 urte zituela

“MERCEDES OLIVERA, TXIAPASEKO FEMINISMOAREN AITZINDARIA, ZENDU DA”

Mercedes atzo hil zen San Cristobal de las Casaseko (Txiapas) bere etxean, Mugen Gainetik elkartearekin urte askotan lankidetza estua izan ondoren.

Mercedes Olivera antropologo eta gizarte-ekintzailea eta feminismoaren aitzindarietako bat Txiapasen, igande honetan hil da 87 urte zituela,  Guadalupe Cárdenas Zitle, Mercedes Olivera y Bustamante Kolektibo Feministako (Cofemo) koordinatzaileak, eta Mexikoko Antropologia eta Historia Institutu Nazionalak jakinarazi duenez.

Dora Julieta Hernández Gómez, 1990az geroztik borroka askotan Mercedesekin aritutako lankideak jakinarazi zuenez, Mercedes goizeko seietan hil zen San Cristobalgo bere etxean, bere seme-alabak eta beste senide batzuk ondoan zituela.

Dorak hitz hauekin gogoratu nahi izan du Mercedes:

«Feminista, iraultzaile, humanista gisa, emakumeen borrokari buruz duen ikuspegian pertsona integral gisa gainditzen duen emakumea da». Emakumeen ahalegin guztiak laburbiltzen ditu, feministatzat ez ezik ezkerreko feminista erradikaltzat ere hartzen duelako bere burua, eta ezkerreko feministaren definizio oso propio eta berezia delako.

Ekintzaile feminista ez ezik, zientifikoa ere bada, eta horrek ezberdintasuna markatzen du; izan ere, bere teoriarekin, praktikarekin eta emakumeen eskubideen egikaritzearekin erakutsi digu eta azaltzen hasten ari diren belaunaldi berriak hezi ditu.

Hazitegi handi bat dago, bere teoria eta posizionamendu politikoarekin, prestakuntzarekin eta feminismoa borroka antisistemiko gisa ulertzeko moduarekin zerikusia duena. Hau da, ez da emakumeen zorionerako borroka, baizik eta gizateria osorik eraldatzeko borroka, gizateriarekin amaitzen ari den sistema kapitalista, neoliberal, patriarkal, harrapariari dagokionez”.

Mexiko Hirian jaioa, Mercedesek antropologiako ikasketak hasi zituen Antropologia eta Historia Eskola Nazionalean 1956an, eta ondoren Mexikoko Unibertsitate Nazional Autonomoan doktoratu zen 1977an. Ikerketa Sistema Nazionaleko kide zen, eta Latinoamerikako Emakumearen Ikerketa eta Ekintza Zentroaren sorreran parte hartu zuen.

Txiapasera 1970ean iritsi zen, eta han katedraduna izan zen Txiapasko Unibertsitate Autonomoko (Unach) Gizarte Zientzien Fakultatean eta Txiapasko Zientzia eta Arteen Unibertsitatearen (Uniach) mendeko den Mexikoko eta Erdialdeko Amerikako Goi Ikasketen Zentroan (Cesmeca).

Txiapasetik, emakumeen eskubideak defendatzeko hainbat erakunde feminista sortu zituen, hala nola Chiapasko Emakumearen Eskubideen Zentroa (Cdmch) eta Mercedes Olivera y Bustamante Kolektibo Feminista (Cofemo). Bertatik, giza eskubideen eta emakume indigenen alde lan egin zuen, zapatisten borroka babesteaz gain.

Cesmeca-Unicach-eko Ikasketa eta Esku-hartze Feministetako graduondokoen aitzindaria ere izan zen. Erakunde horretan, azken egunetara arte, Generoari eta Feminismoari buruzko Ikasketen Gorputz Akademikoaren buru izan zen.

2016an, Martin Diskin Disertazioen Oroimenezko Saria eman zioten, Latinoamerikako Ikasketen Elkartearen Nazioarteko Biltzarrean (LASA, ingelesezko siglengatik). Horrez gain, giza eskubideen eta herrien arteko elkartasunaren aldeko 2018ko Klauso Saria ere jaso zuen.

Hainbat artikulu eta liburu idatzi eta koordinatu zituen, hala nola Feminismo popular y revolución. Militantziaren eta antropologiaren artean. Funtsezko antologia (Montserrat Bosch, ed. 2019).

2018an, uko egin zion 2012an Unich-ek eman zion honoris causa doktoretzari, protesta gisa, ikasketa-etxe horrek aitorpen bera egin nahi ziolako Salvador Cienfuegos Defentsa Nazionaleko idazkariari.

Mugen Gainetikeko kideok Mercedes ezagutu genuen 80 eta 90 hamarkadetan Erialdeko Amerikako Euskal Elkartasun Mugimenduetan genbiltzala genuen eta, gerora, 2009 urtean gure herrira aditu gisa egindako bisitetako batean elkartzerakoan hasi zen orain arte iritsi den lankidetza emankorra. Mugen Gainetik eta Cdmch erakundeek Txiapasko emakumeen garapenaren eta ahalduntzearen aldeko proiektu feministak gauzatu ditugu 2009an hasi eta gaur arte. Urte hauetan guztietan Mercedesek hainbat aldiz bisitatu gaitu.

Bere heriotzak, espero genuen arren, jipoitu gaitu.

Bere martxa galera handia da Txiapasko emakumeentzat, mundukoentzat, eta baita Mugen Gainetikeko pertsonentzat ere.

Horregatik, Gipuzkoatik doluminak eman nahi dizkiegu senideei eta lagunei.
Zure oroitzapenarekin, Mercedes, berdintasunezko mundu baten alde borrokatzen jarraituko dugu.
Gugan bego. Hartu atseden bakean.

Iturria: MSN México eta Aristegui Noticias